Palenie - nałóg powszechny i zabójczy

Tytoń szlachetny (Nicotiana tabacum), czyli inaczej tytoń multański, jest krewniakiem ziemniaków i pomidorów. Zawiera do 8% alkaloidów - m.in. nikotynę - i znany jest człowiekowi od dawien dawna. Pierwsi poznali go Indianie. Uprawiali go i palili, ale przede wszystkim w celach leczniczych (sic!) i podczas obrzędów religijnych. Gdy Kolumb przywiózł nasiona tytoniu do Europy, początkowo traktowano go jako roślinę ozdobną. Dopiero w drugiej połowie XVI wieku francuski ambasador w Lizbonie Jean Nicot rozpropagował w swojej ojczyźnie zwyczaj palenia tytoniu. To od jego nazwiska pochodzi nazwa "nikotyna".

Kiedy po II wojnie światowej zaczęła się moda na palenie papierosów, nikt nie przypuszczał, że stanie się ono normą społeczną, najpierw wśród mężczyzn, a później i kobiet. Dziś, mimo mody na niepalenie, palić zaczynają ludzie coraz młodsi.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) alarmuje, że prawie miliard mężczyzn i 250 mln kobiet na świecie to nałogowi palacze. Wprawdzie tempo wzrostu konsumpcji papierosów w skali światowej się zmniejsza, ale jest nadal wysokie. Obliczono, że w roku 2000 mieszkańcy Ziemi wypalili 5,5 tryliona papierosów! To poważny problem, jeśli wziąć pod uwagę, że palenie papierosów jest powodem 90% zachorowań na raka płuc (a dokładniej 80-90% przypadków raka płuc u mężczyzn i 60-85% u kobiet) i jedną z głównych przyczyn zgonów powodowanych chorobami nowotworowymi. Z szacunków wynika, że każdego roku palenie przyczynia się do śmierci około 1,2 mln osób.

Trzy lata temu Międzynarodowa Agencja Badań Nowotworów (International Agency for Research on Cancer, IARC) wydała monografię pt. "Tobacco Smoke and Involuntary Smoking", w której oceniła ryzyko zagrożenia nowotworami u człowieka. Szacunki te nie pozostawiają wątpliwości, co do sprawczej roli tytoniu w wywoływaniu nowotworów. Palenie papierosów (w Polsce to najczęstsza forma używania tytoniu) zwiększa ryzyko wszystkich typów nowotworów płuc, a rak płuc jest w naszym kraju najczęstszą przyczyną zgonów nowotworowych. Z ekspozycją na dym tytoniowy wiążą się też zachorowania na nowotwory krtani, języka i warg. U palaczy częściej też niż u osób niepalących występują nowotwory nerek, pęcherza moczowego, żołądka, wątroby i trzustki, sutka i szyjki macicy, a także białaczki. Zdaniem niektórych ekspertów ryzyko śmierci spowodowanej nowotworem złośliwym rośnie u palaczy aż siedmio- krotnie w porównaniu z osobami niepalącymi - generalnie, około 1/3 wszystkich nowotworów ma związek z paleniem tytoniu.