Zagadki ludzkiego ciała

Wiele „wad" organizmu wynika z faktu, że ludzkie ciało jest produktem długiego procesu ewolucji. Podczas gdy ewoluowanie powodowało rozwój rozmaitych sprawności, to z pewnością nie wykreowało doskonałości. Kluczem do wyjaśnień jest to, że zamiast projektowania od podstaw, ewolucja może tylko rearanżować i budować na tym, co już jest.

• Zęby mądrości

Każdy, kto miał kłopoty z zębami mądrości wie, że te trzonowce mogą przynieść tylko ból. Powodem tego jest po prostu fakt, że nie mamy na te zęby wystarczająco dużo miejsca w ustach.

Nasi dalecy przodkowie mieli nieco dłuższe szczęki, więc dysponowali miejscem na te dodatkowe zęby. W jamie ustnej współczesnego człowieka zęby mądrości nie mają gdzie się rozwijać, zwykle tkwią w dziąsłach i muszą być usunięte.

Zęby mądrości mogą pomagać naszym przodkom przeżuwać nieprzetworzone, twarde jedzenie, ale dziś stanowią „przestarzałą konstrukcję", bez której większość spokojnie mogłaby się obyć.

• Wyrostek robaczkowy

Mimo, że był przedmiotem rozległych badań, naukowcom nie udało się zidentyfikować żadnej wyraźnej funkcji wyrostka robaczkowego. O ile jednak nie wiadomo, jakie dobro mógł przynieść ciału, jasne jest, jak groźny może być dla zdrowia i życia.

Od pięciu do dziesięciu procent ludzi doświadcza rozwoju ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego. Kiedy to następuje, wyrostek wypełnia się ropą i musi być usunięty chirurgicznie.
Co ciekawe, inne ssaki wydają się mieć podobną strukturę do ludzkiego wyrostka, która działa przy określonych rodzajach trawienia. To sugeruje, że - podobnie jak zęby mądrości - wyrostek jest dziedziczony od odległych przodków.

Ponadto ostatnie badania sugerują, że usunięcie wyrostka robaczkowego może zmniejszyć ryzyko zachorowania na wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Nie zanotowano żadnych niepożądanych efektów usunięcia wyrostka robaczkowego.

• Oczy

Wiemy, że nasze oczy z pewnością nie należą do najlepszych w królestwie zwierząt. O ile wydają się służyć naszym celom dość dobrze, trzeba przyznać, że dość dziwacznie funkcjonują.

Nasze oczy są oryginalnie połączone ze światłoczułymi pręcikami i czopkami skupionymi w niewielkim zagłębieniu w centrum siatkówki. Fotoreceptory znajdują się za siatką naczyń krwionośnych i włókien nerwowych oraz tyłem do światła.

Jedną z konsekwencji tego rozwiązania jest to, że nerwy muszą przemieszczać się przez ucho, m. in. dlatego ludzkie oko ma po środku „martwe" pole. Dla porównania u wielu zwierząt, np. kałamarnicy, przewodzenie w układzie wzrokowym jest bardziej bezpośrednie, a fotoreceptory skierowane są ku światłu.

Ponadto połączenie pomiędzy nerwem wzrokowym i siatkówką jest zaskakująco delikatne - czyni siatkówkę podatną na oderwanie wraz z upływem lat.

• Tchawica i przełyk

Inny aspekt ludzkiego ciała, który jest powszechnie uważany za przykład rozwiązania o wątpliwej efektywności, to sposób, w jaki powietrze i żywność dzielą ten sam przewód. W istocie, to właśnie dlatego możemy się zadławić przy jedzeniu.

Wielu naukowców jest zgodnych co do tego, że oddzielona od przełyku tchawica lepiej spełniałaby swoje funkcje. Skrzyżowanie tych cew może prowadzić do dostania się jedzenia do układu oddechowego i grozić śmiercią. Co prawda istnieje nagłośnia, tj. fałd zamykający wejście krtani, ale nie zawsze jest skuteczny.

Ponadto, szczególnie u dzieci może dojść do infekcji nagłośni, która może prowadzić do ciężkiego zapalenia. Choć choroba jest łatwo uleczalna, może być bardzo groźna, gdy terapia nie jest dostępna.

• Hemoroidy

Hemoroidy pojawiają się, gdy w żyłach w okolicach odbytu dochodzi do stanu zapalnego. Mogą wywoływać swędzenie i ból, a jednym z pierwszych objawów może być krew w stolcu.
Możliwe przyczyny to: predyspozycje genetyczne, podwyższone ucisk na odbytnicę w czasie ciąży i wysiłek podczas wypróżniania. Szacuje się, że około 50% osób w wieku powyżej 50 lat doświadczyło hemoroidów.

Badania sugerują też, że na powstanie hemoroidów może mieć wpływ pozycja, w jakiej ludzie się wypróżniają. Uważa się, że współcześnie projektowane toalety wzmagają problem. Tak czy inaczej, narażanie żył znajdujących się w okolicach odbytu na nacisk i tarcia wymaga ryzyko dolegliwości.

• Długowieczność

Hemoroidy mogą oznaczać, że nasze ciała nie są dostosowane do nowoczesnych toalet, szereg innych wad ciała również wskazuje na niezdolność do przystosowania się do zmieniających się okoliczności.

Jedną z głównych zmian w ciągu ostatnich kilkuset lat, jest to, że współcześni ludzie osiągają coraz starszy wiek. Jesteśmy bardziej świadomi tego, iż nasze oczy, uszy, plecy, biodra i mózg nie wytrzymują tak znacznego upływu czasu.

Mimo to sam fakt, że żyjemy dłużej już sugeruje, że robimy „dobrą robotę" dostosowując te wszystkie „słabsze punkty" naszego ciała. Z pomocą szczepionek i leków organizm jest zdolny do zwalczania infekcji, a okulary pomagają lepiej widzieć. Robimy więc postępy w walce ze starzeniem się organizmu. Choć przyznać trzeba, że uczynienie starości lepszym jakościowo etapem życia ciągle stanowi wyzwanie.