Ulga w bólu przewlekłym

Zgodnie z definicją ból jest nieprzyjemnym doznaniem czuciowym i emocjonalnym, najczęstszym objawem choroby lub urazu, towarzyszącym nam od najmłodszych lat. Ból pełni rolę ostrzegawczo-obronną będąc sygnałem, że coś niedobrego dzieje się w organizmie. W sytuacji kiedy ból trwa tygodniami lub miesiącami, a jego natężenie się zwiększa uniemożliwiając codzienne funkcjonowanie, niezbędna jest pomoc lekarza specjalisty. Jak wynika z badań przeprowadzonych w ramach programu „Ulga w Bólu”, aż 75% Polaków odczuwa ból, który uniemożliwia im normalne funkcjonowanie i wykonywanie codziennych obowiązków, natomiast 23% doświadcza go często lub bardzo często, pomimo tego niewiele osób korzysta z pomocy specjalistów.

– Jednym z problemów jest to, że pacjenci często szukają porady dopiero wtedy, gdy są na skraju zmęczenia, spowodowanego długotrwałą walką z bólem na własną rękę, która z biegiem czasu odnosi coraz słabsze efekty – komentuje lek. med. Magdalena Kocot-Kępska z Zakładu Badania i Leczenia Bólu Katedry Anestezjologii i Intensywnej Terapii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, ekspert programu „Ulga w bólu”. – Związane jest to m.in. z niskim poziomem świadomości społecznej dotyczącej możliwości leczenia bólu. Z moich obserwacji wynika, że pacjenci nie wiedzą o istnieniu poradni leczenia bólu, gdzie mogliby skorzystać z wszechstronnej specjalistycznej pomocy. Co więcej boją się stosowania silniejszych leków przeciwbólowych dostępnych na receptę, ponieważ wokół nich narosło wiele stereotypów – dodaje.

Polskie samoleczenie

Zdaniem 65% Polaków nasze społeczeństwo nadużywa leków przeciwbólowych, natomiast 66% z tej grupy uważa, że tyczy się to przede wszystkim leków dostępnych bez recepty. – Sięganie po środki uśmierzające ból dostępne bez recepty jest w naszym kraju równie powszechne, co nieznajomość ich skutków ubocznych. Tymczasem regularne i niekontrolowane stosowanie niektórych środków przeciwbólowych znacznie podnosi ryzyko zawału serca i udaru, oraz może prowadzić do uszkodzenia nerek czy wątroby. Korzystanie z nich jest rozwiązaniem, jeśli taka potrzeba zdarza się sporadycznie. Problem pojawia się, gdy pacjent bierze coraz większe dawki i robi to coraz częściej. To może być pierwszy sygnał, że problem powracającego bólu jest na tyle poważny, iż trzeba poszukać porady u specjalisty – komentuje Magdalena Kocot-Kępska.

Kiedy pójść do specjalisty?

Odczuwanie bólu ma charakter bardzo indywidualny dla każdego człowieka, wpływ na to ma wiele czynników m.in. nasze wcześniejsze doświadczenia związane z doznaniami bólowymi, jak i uwarunkowania psychosomatyczne.

Z tego względu jedyną osobą, która może podjąć trafną decyzję odnośnie udania się do specjalisty jest sam chory. Wskazówką w tym wypadku polecaną przez ekspertów programu „Ulga w bólu” może być zestawienie wyróżniające różne typy bólu na podstawie czasu trwania dolegliwości:

• Ból ostry, występuje po operacjach, urazach bądź procedurach medycznych powinien ustąpić do czasu całkowitego zagojenia się ran i wyleczenia uszkodzeń ciała.
• Ból przewlekły, którego czas trwania przekroczył 3 miesiące przestaje spełniać rolę ostrzegawczo-obronną i jest uznawany za chorobę samą w sobie. Wymaga działań terapeutycznych i pomocy specjalisty.
• Ból przetrwały, najczęściej związany jest z niewłaściwym sposobem leczenia bólu ostrego. Wówczas ból utrzymuje się mimo wyleczenia uszkodzeń ciała. W tym wypadku również zaleca się pomoc lekarza specjalisty w zakresie leczenia bólu.

Kontrolować ból

Zgodnie ze światowymi standardami leczenia bólu każda osoba odczuwająca ból ma prawo do jego skutecznej kontroli, co jest możliwe dzięki zastosowaniu odpowiednich strategii terapeutycznych. W 1986 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opracowała standardy farmakologicznego leczenia bólu zwane drabiną analgetyczną. Jej trzy „stopnie” tworzą kompleksową strategię bezpiecznego, umiejętnego i efektywnego stosowania leków przeciwbólowych. Przeprowadzone badania kliniczne wykazały, że farmakoterapia zgodna z trójstopniową drabiną analgetyczną WHO pozwala na skuteczną kontrolę bólu u około 70-90% pacjentów.

Badanie opinii przeprowadzone przez TNS OBOP na ogólnopolskiej, reprezentatywnej grupie 1005 mieszkańców Polski w ramach Ogólnopolskiego Program Skutecznej Kontroli Bólu „Ulga w bólu" (wrzesień 2008 r.).