Program zwalczania nowotworów: drogo i nieskutecznie

W opublikowanym raporcie pokontrolnym NIK zauważa, że program został stworzony w oparciu o dokument, którego ministerstwo nie zamówiło i formalnie nie zaakceptowało. Miał on być napisany przez zespół ministerialny, a tak naprawdę rolę wiodącą w jego powstaniu przejął jeden z ośrodków - warszawskie Centrum Onkologiczne.

Stworzyło to okazję do pewnego rodzaju nadużyć: niektóre osoby pracujące nad programem mogły później decydować o zakupach sprzętu i rozdzielać środki na świadczenia, a konkursy na realizację zadań wygrywały głównie ośrodki reprezentowane właśnie przez te osoby.

Wśród zarzutów kierowanych przez NIK do jednostek odpowiedzialnych za realizację programu znalazły się m.in.: brak współpracy między Ministerstwem Zdrowia a Centralnymi i Wojewódzkimi Ośrodkami Koordynującymi, brak reakcji ze strony resortu na niskie wykonanie planu, wydawanie przez NFZ publicznych pieniędzy bez zadbania o ich właściwe wykorzystanie, a także przystąpienie do realizacji programu bez podstawowej wiedzy na temat zasobów kadrowych i zaplecza technicznego ośrodków, w związku z czym kontrakty otrzymywały również te placówki, które nie miały ani wymaganego sprzętu, ani odpowiednio przygotowanych lekarzy.

Po badaniach zleconych przez Ministerstwo Zdrowia okazało się na przykład, że aż 110 z 294 pracowni mammograficznych biorących udział w programie nie spełniało wymagań technicznych i nie zapewniało odpowiedniej jakości badań.

Zastrzeżenia NIK budzi także szkolenie lekarzy biorących udział w programie. Kontrolerzy stwierdzili na przykład, że na Mazowszu przeszkolono 506 lekarzy, a na Dolnym Śląsku - żadnego.

Niektórzy lekarze mimo zapewnienia im darmowych przejazdów, zakwaterowania i wyżywienia, nie byli zainteresowani szkoleniami. Tłumaczyli to tym, że nie przynosiły im one żadnych wymiernych korzyści materialnych, a jedynie satysfakcję...

W trakcie kontroli okazało się także, że przy wyborze placówki szkolącej kierowano się zapisami zarządzenia, a nie ustawy i w efekcie wybrano Centrum Onkologii w Warszawie, zamiast dziesięciokrotnie tańszej oferty spółki Medius. Ta decyzja umożliwiła wypłatę kilkuset tysięcy złotych osobom realizującym zadania programu, np. członek Rady do Spraw Zwalczania Chorób Nowotworowych otrzymał w sumie 619 tys. zł.

Według szacunkowych danych w związku z profilaktyką raka piersi wysłano zaproszenia do 8,5 mln kobiet, a w związku z profilaktyką raka szyjki macicy - do ponad 3,7 mln. Niestety, w obu przypadkach na badania zgłosiło się tylko niespełna milion kobiet. Oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia przy planowaniu kosztów realizacji programów profilaktycznych na kolejne lata nie dostosowały ich do realnych możliwości świadczeniodawców, w związku z czym nie wykorzystano aż 88 mln zł.

Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie oceniła działania resortu zdrowia jedynie w zakresie realizacji programu „Utworzenie w Polsce systemu radioterapii onkologicznej - Doposażenie i modernizacja zakładów radioterapii" i wykorzystania środków na realizację programu profilaktyki raka jelita grubego.

www.nik.gov.pl