Niskie dawki promieniowania a serce

Nasze organizmy są stale narażone na różnego rodzaju radiacje, a my nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę. Część z nich jest popularnie nazywana promieniowaniem naturalnym. W ciągu swojego życia Europejczyk jest narażony rok rocznie na średnio 2.400 µSv (mikrosiwertów). Około 80% promieniowania pochodzi ze źródeł naturalnych i ma bardzo ograniczony wpływ na nasze zdrowie. Inne rodzaje radiacji, takie jak te emitowane przez , są od lat przedmiotem dyskusji, bowiem podejrzewa się, że ich szerokie wykorzystanie może zwiększać ryzyko rozwoju nowotworu.

Pośród innych nienaturalnych źródeł radiacji można wymienić pracę w elektrowni jądrowej, obrazowanie medyczne i technologie radioterapii. Mimo iż niezbędne w diagnostyce i leczeniu, rentgenogramy i skany CT muszą być wykorzystywane oszczędnie. Za każdym razem, kiedy organizm chorego jest skanowany pod kątem złamania, guza bądź leczenia onkologicznego, narażony jest na promieniowanie o zróżnicowanym oddziaływaniu na zdrowie.

Ale co dokładnie wiemy o tego typu oddziaływaniach? Eksperci są zgodni, że faktyczne zagrożenie różnych części ciała przez promieniowanie jest odmienne. Wiadomo, że wysokie dawki promieniowania są przyczyną , a badania nad chorobami serca spowodowanymi promieniowaniem nabierają ostatnio rozmachu.

Projekt PROCARDIO (Cardiovascular risk from exposure to low-dose and low-dose-rate ionising radiation), nad którym pracują partnerzy z Europy, USA i Japonii, odegra zasadniczą rolę w zdobywaniu wiedzy o wpływie promieniowania na serce człowieka. Wyjątkowość tego przedsięwzięcia polega także na tym, że w odróżnieniu od wcześniejszych prac badawczych, gromadzi naukowców, którzy postanowili przyjrzeć się oddziaływaniu, jakie wywierają niskie dawki i sprawdzić sprzeczne ustalenia, rzucając na nie nowe światło.

Prof. Mike Atkinson, dyrektor Instytutu Radiobiologii w Niemczech i koordynator projektu PROCARDIO, opowiedział nam o dotychczasowych ustaleniach swojego zespołu.

Jakie są główne cele projektu?

Prof. Mike Atkinson: Zadanie postawione przed PROCARDIO polega na zajęciu się bardzo konkretnym problemem ochrony przed promieniowaniem. Wiemy, że wysokie dawki promieniowania pochłaniane zazwyczaj w trakcie terapii onkologicznej lub w następstwie detonacji bomby atomowej, powodują uszkodzenia serca. Nasz niepokój wzbudza fakt, że znacznie niższe dawki, takie jak te występujące w elektrowniach jądrowych czy generowane przez medyczną diagnostykę obrazową również mogą być szkodliwe dla serca. Jeżeli to się potwierdzi, będziemy musieli wprowadzić poprawki do praktyki klinicznej i dawek granicznych dla osób zawodowo narażonych na promieniowanie, aby zapewnić odpowiednią ochronę.

Niestety dowody epidemiologiczne na wpływ niskich dawek na przynoszą sprzeczne ustalenia. Główny powód braku konsensusu wynika ze sposobu prognozowania oddziaływania niskich dawek. Opiera się on na ekstrapolacji dowodów zebranych przy wysokich dawkach, których wpływ łatwo ustalić. Podczas gdy może być prawdą, że skutki maleją w sposób liniowy wraz ze spadkiem dawki, równie prawdziwe może być istnienie progu, poniżej którego nie można spodziewać się żadnego uszkodzenia, albo że niższe dawki mogą być bardziej szkodliwe niż przewidywano na podstawie liniowej odpowiedzi na dawkę. Jedynie wiedza o biologicznych mechanizmach oddziaływania promieniowania na serce pozwoli nam wywieść prawidłową zależność między dawką a reakcją na potrzeby ekstrapolowania następstw małych dawek.