Naukowcy odkrywają tajemnicę stresu

Naukowcy pracujący pod kierunkiem Uniwersytetu w Leicester w Wlk. Brytanii rzucili nowe światło na utrzymującą się od dawna tajemnicę: dlaczego u mniejszości osób doświadczających traumatycznych zdarzeń pojawiają się zaburzenia lękowe. Zaburzenie lękowe dotykają około 2 z 10 osób co najmniej raz w życiu. Chociaż trudno jest ustalić kumulacyjną prewalencję wszystkich zaburzeń związanych ze stresem w ciągu życia, eksperci są przekonani, że przekracza ona 30%.

- Zaburzenia związane ze stresem dotykają znacznego odsetka populacji i generują olbrzymi wpływ indywidualny, społeczny i ekonomiczny - wyjaśnia dr Robert Pawlak z Uniwersytetu w Leicester, współautor raportu z badań i beneficjent grantu Marie Curie dla najlepszych - Już wcześniej wiadomo było, że niektóre jednostki są bardziej podatne od innych na szkodliwe skutki stresu. Mimo że większość z nas doświadcza traumatycznych zdarzeń, jedynie u niektórych pojawiają się zaburzenia psychiczne związane ze stresem, takie jak depresja, niepokój czy zespół stresu pourazowego. Powody takiego stanu rzeczy nie były jasne.

Zdaniem dr Pawlaka zespół zaintrygowało ustalenie, co sprawia, że niektórzy ludzie są bardziej wrażliwi na stres od innych, ponieważ niewiele było wiadomo na temat korelacji między traumą psychiczną a rozwojem lęku patologicznego.

- Postawiliśmy pytania: jaka jest podstawa molekularna lęku w reakcji na szkodliwy bodziec? - mówi dr Pawlak - W jaki sposób sygnały środowiskowe związane ze stresem są przekładane na właściwe reakcje behawioralne? Do badania tych problemów wykorzystaliśmy połączenie podejść genetycznego, molekularnego, elektrofizjologicznego i behawioralnego. Zaowocowało to odkryciem kluczowej, wcześniej nieznanej ścieżki będącej mediatorem lęku w reakcji na stres.

Jądro migdałowate, które eksperci nazywają ośrodkiem emocjonalnym mózgu, reaguje na stres nasileniem wytwarzania białka zwanego neuropsyną. W ten sposób uruchamiana jest seria zdarzeń chemicznych, które z kolei powodują nasilenie aktywności jądra migdałowatego. To w efekcie powoduje aktywację genu, który określa reakcję na stres na poziomie komórkowym.

- Przeanalizowaliśmy następnie konsekwencje behawioralne powyższych serii zdarzeń komórkowych wywołanych stresem w jądrze migdałowatym - mówi dr Pawlak. Odczuwanie stresu doprowadza do unikania stresujących zdarzeń, ale kiedy białka wytworzone w jądrze migdałowatym zostają zablokowane, brak konsekwencji behawioralnych - Doszliśmy do wniosku, że aktywność neuropsyny i jej partnerów może określać wrażliwość na stres - wyjaśnia.

Wypowiadając się na temat wyników badań, naczelny autor Benjamin Attwood z Uniwersytetu w Leicester stwierdził: - Odkrywanie, jak nasze doświadczenia mogą zmienić nasze zachowania było niesamowicie absorbujące. Należy mieć nadzieję, że doprowadzi to do udzielenia pomocy osobom, które muszą zmagać się z wyniszczającymi następstwami traumatycznych doświadczeń.

Dr Pawlak konkluduje: - Jesteśmy ogromnie podekscytowani tymi odkryciami. Choć potrzebne są badania, by przełożyć wyniki naszych prac na sytuację kliniczną, nasze odkrycie otwiera nowe możliwości w zakresie profilaktyki i leczenia zaburzeń psychicznych związanych ze stresem, takich jak depresja i zespół stresu pourazowego.

Wkład w badania wnieśli eksperci z Polskiej Akademii Nauk i japońskiego Instytutu Nauki i Technologii Nara.
Badania zaprezentowane w czasopiśmie Nature zostały częściowo dofinansowane z projektów BRAIN AND ANXIETY i GENADDICT z budżetu Szóstego Programu Ramowego (6PR) UE. Projekt BRAIN AND ANXIETY (Neuronalne mechanizmy lęku i niepokoju - interakcje między proteazami a środowiskiem pozakomórkowym) uzyskał grant Marie Curie dla najlepszych o wartości 1,72 mln EUR, a projekt GENADDICT (Genomika, mechanizmy i leczenie uzależnień) otrzymał 8,1 mln EUR z tematu "Nauki o życiu, genomika i biotechnologia na rzecz zdrowia".

Więcej informacji:

Uniwersytet w Leicester:


Nature: