Dlaczego kobiety żyją dłużej? Odpowiada za to ich rola reprodukcyjna

Długo panowało przekonanie, że mężczyźni żyją krócej, bo ich praca zawodowa jest bardziej stresująca niż styl życia zwykle prowadzony przez kobiety. Jeśli jednak byłaby to prawda, różnica długości życia obu płci powinna być zmniejszona wraz z tym, jak praca kobiet coraz bardziej przypomina tę wykonywaną przez mężczyzn. Można również powiedzieć, że obecnie kobiety doświadczają większego stresu, bo pracują zarówno zawodowo, jak i w domu, tymczasem różnice w długości życia nie zredukowały się znacznie.

Inna hipoteza głosi, że kobiety żyją dłużej, bo rzadziej niż mężczyźni przyjmują niezdrowe nawyki, takie jak palenie tytoniu czy picie alkoholu w nadmiarze, częściej też zdrowo jedzą. Problem z tą hipotezą jest taki, że chociaż kobiety żyją dłużej niż mężczyźni, cieszą się na ogół słabszym w starszym wieku niż ich męscy rówieśnicy. Poza tym na niekorzyść opisywanej propozycji przemawia również fakt, że osobniki płci męskiej żyją krócej w większości innych gatunków.

Jedna z ogólnie przyjętych teorii głosi, że w nasze ciała starzeją się z powodu stopniowej akumulacji drobnych usterek lub uszkodzeń komórek, bądź składników komórkowych, takich jak białka lub DNA. Zwyrodnieniowe nagromadzenie następuje, ponieważ w organizmie procesy regeneracyjne nie są doskonałe, a niektóre szkody pozostają nienaprawione.

Profesor Thomas Kirkwood, dyrektor Institute for Ageing and Health w Newcastle, po raz pierwszy zasugerował w 1977 roku, że nasze ciała nie regenerują się, jak mogłyby to czynić, ponieważ dobór naturalny faworyzował fazy wzrostu i reprodukcji życia nad starszy wiek. To sprawdziło ciało do krótko funkcjonującego wehikułu, którego celem jest przekazanie genów z pokolenia na pokolenie i wytworu niewartego inwestycji energetycznych dla działania w perspektywie długoterminowej. Taki stan rzeczy mógł być szczególnie ważny dla gatunku ludzkiego w okresie łowiecko-zbierackim, gdy ryzyko przypadkowej śmierci była wielka. Profesor Kirkwood wskazał na ten mechanizm w „disposable soma theory" (teorii somy - tj. ciała - jednorazowego użytku). W artykule opublikowanym w tym miesiącu w "Scientific American" Kirkwood rozszerza swoją teorię w celu wyjaśnienia różnic między długością życia kobiet i mężczyzn.

Badania laboratoryjne wykazały, że długowieczne zwierzęta są bardziej efektywne w utrzymaniu funkcji regeneracyjnych niż zwierzęta żyjące krócej. Ponadto te cieszące się dłuższą egzystencją są zwykle większe, bardziej inteligentne i dysponują jakąś adaptacją umożliwiającą uniknięcie niebezpieczeństw. W przypadku stworzeń inwestowanie w regenerację organizmu bardziej się opłaca. To z kolei prowadzi do wniosku, że męskie osobniki wielu gatunków są po prostu genetycznie uprzyczynowane do krótszego życia.

Co więcej w jednym z badań wykazano, że komórki gryzoni płci żeńskiej lepiej naprawiały uszkodzenia niż przedstawicieli męskiej części gatunku. Różnica ta jednak przestała mieć miejsce, gdy chirurgicznie usunięto jajniki samicom tych zwierząt. Innym przykładem potwierdzającym opisywany stan rzeczy są, zdaniem Kirkwooda, dane z instytucji dla upośledzonych umysłowo w Kansas, gdzie niegdyś powszechną praktyką było kastrowanie męskich pacjentów. Okazało się bowiem, że wykastrowani mężczyźni żyli średnio 14 lat dłużej niż niekastrowani więźniowie.

Kolejnego dowodu wspierającego opisywaną teorię dostarczyli japońscy uczeni, którym udało się stworzyć „super samice" myszy z materiału genetycznego dwóch samic. Takie osobniki żyły średnio jedną trzecią dłużej niż zwykłe samice gatunku

Jak wskazuje autor „disposable soma theory", dla przetrwania wielu gatunków ważny jest zdrowy organizm samicy, bo od tego zależy możliwość urodzenia i wykarmienia następnego pokolenia. Męska rola reprodukcyjna jest krótkoterminowa i mniej zależna od dobrego stanu zdrowia.