Dlaczego wyniki lipidogramu są tak ważne?

Przyczyny chorób cywilizacyjnych

Czy mamy wpływ na swoje zdrowie? Oczywiście, że tak, a szczególnie na rozwój tzw. chorób cywilizacyjnych, które są obecnie przyczyną aż 80 procent zgonów! Choroby cywilizacyjne, nazywane również chorobami XXI wieku, to schorzenia:

• wynikające z życia w wysoko uprzemysłowionych i zanieczyszczonych miastach
• z udziałem takich negatywnych czynników jak: stres, siedzący tryb życia, brak ruchu i zła dieta.

Jakie choroby?

Choroby związane z zaburzeniami gospodarki lipidowej i węglowodanowej takie jak: , dyslipidemia, i , stany przedcukrzycowe czy w końcu nie pojawiają się nagle, tylko rozwijają na przestrzeni lat. Są w dużej mierze zależne od nas i naszego stylu życia.

Lipidogram odszyfrowany

Zaburzenia przemian lipidów wykryć może oznaczenie lipidogramu, zwanego też profilem lipidowym. Wśród parametrów tego badania znajdziemy stężenie:

• cholesterolu całkowitego (TC)
• frakcji cholesterolu tj. LDL („złego”), , nie-HDL
• trójglicerydów (TG).

Jakie wartości?

Ogólnie ujmując, do niekorzystnych zmian w profilu lipidowym zaliczane są:

• podwyższone wartości TC, LDL, nie-HDL i TG
• obniżony poziom HDL.

Interpretacja wyników lipidogramu nie jest jednak zero-jedynkowa. Wartości referencyjne (potocznie mówiąc: normy) zostały ustalone tylko dla cholesterolu całkowitego. Dla pozostałych składowych profilu lipidowego przyjmuje się tzw. stężenia zalecane, które mogą być zróżnicowane - w zależności od wielkości ryzyka u danego pacjenta.

Zwiększone ryzyko

Na ryzyko to wpływa płeć, palenie tytoniu, siedzący tryb życia, otyłość, nadciśnienie, współistniejąca cukrzyca lub choroba nerek, ale również stres, depresja i niektóre choroby autoimmunologiczne (np. RZS). W praktyce oznacza to, że osoba nieobciążona wymienionymi czynnikami ryzyka może sobie „pozwolić” na gorsze parametry lipidogramu niż pacjent z grupy ryzyka bądź z już udokumentowaną chorobą serca lub naczyń. U osób ze stwierdzonymi zaburzeniami metabolizmu tłuszczów, oznaczanie lipidogramu stosowane jest w celu oceny skuteczności leczenia hipolipemizującego.

Choroby sercowo-naczyniowe

Stężenia zalecane cholesterolu LDL i nie-HDL stanowią cele terapeutyczne, których osiągnięcie wiąże się z określonym zmniejszeniem prawdopodobieństwa wystąpienia zawału serca, udaru mózgu i zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych. Lipidogram powinien być bezwzględnie oznaczony u osób obciążonych czynnikami ryzyka chorób układu krążenia. Do czynników tych, oprócz powyżej wymienionych, zaliczają się również mniej oczywiste - zaburzenia erekcji u mężczyzn i nadciśnienie bądź cukrzyca przebyte przez kobietę w ciąży.

Dla kogo badanie?

Niezależnie od czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, kontrolne badanie lipidogramu wskazane jest u:

• mężczyzn powyżej 40. roku życia
• kobiet powyżej 50. roku życia.

Wytyczne dla polskich lekarzy rodzinnych wspominają też o zasadności oznaczenia lipidogramu u dzieci w 9.-11., a następnie w 18. r.ż. W szczególnych przypadkach (Pacjenci z hipercholesterolemią rodzinną lub przedwczesną chorobą sercowo-naczyniową) zaleca się uzupełnienie oceny ryzyka poprzez oznaczenie lipoproteiny a (Lp(a)).

Jaka dieta?

Dyslipidemia, czyli zaburzenie któregokolwiek z parametrów lipidogramu, dotyczy nawet 70% dorosłych Polaków. Jak z nią walczyć? Zacząć zawsze należy od modyfikacji diety i stylu życia. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego i Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego wskazują na konieczność:

• zmniejszenia spożycia tłuszczów trans i tłuszczów nasyconych
• zwiększenia spożycia błonnika
• spożywania żywności funkcjonalnej z fitosterolami
• stosowania suplementów zawierających czerwony ryż drożdżowy.

Interwencje takie będą mieć największe przełożenie na korzystne zmiany stężeń cholesterolu całkowitego i jego frakcji LDL. Osoby z podwyższonym stężeniem trójglicerydów powinny ograniczyć spożycie alkoholu i rozważyć suplementy zawierające kwasy omega 3. Wzrost poziomu „dobrego” cholesterolu uzyskać można ograniczając spożycie tłuszczów trans.

Sport jako lekarstwo

W poprawie wszystkich parametrów lipidogramu swoje odbicie będzie miała regularna aktywność fizyczna. Znalazła się ona u podstawy relatywnie nowej, wciąż aktualnej … piramidy zdrowego żywienia. Nie chodzi o sport wyczynowy, ale o aktywność fizyczną rozumianą jako codzienny, umiarkowanie nasilony wysiłek fizyczny - niekoniecznie w formie treningu. Dobroczynny wpływ na zdrowie mają nawet takie przyziemne czynności jak wchodzenie po schodach czy spacery. Do przepisywania sportu na receptę jeszcze daleka droga, ale istnieje szereg doniesień, które dokumentują pozytywny wpływ aktywności fizycznej na procesy biochemiczne zachodzące w naszych ciałach - co z kolei przekłada się na zapobieganie chorobom, a nawet na ich leczenie.

Dość przywołać publikację „Exercise as medicine - evidence for prescribing exercise as therapy in 26 different chronic diseases” Pedersena i Saltina. W artykule tym znajdziemy szczegółowe, udokumentowane informacje dotyczące tego, jaki rodzaj aktywności fizycznej, o jakiej intensywności i częstotliwości będzie miał najkorzystniejszy wpływ na poszczególne schorzenia z listy 26 przewlekłych chorób. Wśród chorób tych znajdziemy zarówno dyslipidemię, nadciśnienie czy cukrzycę, jak i choroby psychiatryczne, astmę, a nawet nowotwory (m.in. rak piersi i rak okrężnicy).

Diagnostyka