Zdrowie to inwestycja - dla siebie i bliskich. Jak dbać o zdrowie w obliczu wielochorobowości?

Jakie są najważniejsze wyzwania w wielochorobowości, szczególnie w przypadku współwystępowania cukrzycy, chorób układu krążenia i przewlekłej choroby nerek?

Zespół sercowo-nerkowo-metaboliczny to schorzenie, które nie tylko komplikuje życie pacjentów, ale także wymaga od systemu opieki zdrowotnej podejścia zintegrowanego. Pacjenci często opowiadają, że czują się jak „piłeczki ping-pongowe" - trafiają od jednego specjalisty do drugiego, z każdym rozmawiając o innej chorobie. Jeden mówi o sercu, drugi o nerkach, a trzeci o cukrzycy, ale nikt nie łączy tych elementów w całość.

Zdarzyło mi się pracować z pacjentką, która otrzymała trzy różne plany leczenia - i wszystkie były sprzeczne. Jak można oczekiwać, że pacjent zastosuje się do zaleceń, skoro sam nie wie, które są właściwe? To właśnie jedna z największych trudności - brak koordynacji między specjalistami.

Druga sprawa to wykluczenie edukacyjne. Większość pacjentów nie rozumie, jak jedno schorzenie wpływa na inne, co jest bardzo niebezpiecznym zjawiskiem, zwłaszcza w kontekście wielochorobowości.

Dlaczego cukrzyca i otyłość często inicjują „błędne koło" prowadzące do poważniejszych schorzeń, takich jak przewlekła choroba nerek czy niewydolność serca?

Cukrzyca i otyłość to dwa czynniki, które nie tylko same w sobie są poważnymi problemami zdrowotnymi, ale także stanowią punkt wyjścia do rozwoju innych schorzeń. Otyłość zwiększa insulinooporność, co oznacza, że komórki organizmu przestają właściwie reagować na insulinę. W efekcie wzrasta poziom glukozy we krwi, która uszkadza naczynia krwionośne i prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego.

Często tłumaczę pacjentom, że występuje tu efekt wzajemnego wpływu. Na przykład podwyższony poziom glukozy powoduje uszkodzenie małych naczyń krwionośne w nerkach, prowadząc do przewlekłej choroby nerek. Z kolei uszkodzone nerki utrudniają regulację ciśnienia krwi, co obciąża serce. W tym samym czasie otyłość zwiększa ryzyko nadciśnienia tętniczego, a to jest jak dodatkowy ciężar dla serca i naczyń krwionośnych.

Ważne jest też, żeby podkreślić, że w takich przypadkach bardzo często mamy do czynienia z błędnym kołem. Uszkodzenie serca i nerek jeszcze bardziej utrudnia kontrolę poziomu glukozy we krwi, co pogłębia problem cukrzycy. Dlatego tak istotne jest podejście zintegrowane - nie można leczyć tylko jednego elementu, trzeba spojrzeć na pacjenta całościowo.

Czy uważa Pani, że edukacja pacjentów na temat powiązań między tymi chorobami jest wystarczająca? Co można poprawić?

Edukacja pacjentów jest absolutnie kluczowa, ale niestety w Polsce mamy tu jeszcze wiele do zrobienia. Wielu pacjentów nie rozumie nawet podstawowych zaleceń - na przykład dlaczego muszą mierzyć poziom glukozy na czczo, a nie tylko „kiedy źle się czują". Dlatego zawsze mówię, że edukacja medyczna to coś więcej niż podanie ulotki.

Pacjenci często oczekują, że na wizycie lekarz powie im wszystko, co powinni wiedzieć. Ale podczas kilkunastominutowego spotkania lekarz nie ma możliwości w pełni przekazać niezbędnej wiedzy, zwłaszcza jeśli nie zna dobrze sytuacji życiowej pacjenta.

Edukacja powinna iść dalej - ku tzw. empowermentowi, czyli wzmacnianiu poczucia sprawczości, odpowiedzialności pacjenta za swoje zdrowie. To wymaga czasu i umiejętności. Nie chodzi o to, żeby pacjent wyszedł z gabinetu przeciążony wiedzą, ale o to, by wiedział co robić dalej i by plan leczenia, czy badań go nie przytłoczył i nie wprowadził dezorientacji

Nie możemy też zapominać o szkoleniu personelu medycznego. Lekarz czy pielęgniarka powinni wiedzieć, jak rozmawiać z pacjentem. Czasem jedno niewłaściwe słowo może sprawić, że pacjent poczuje się oceniany, „zamknie się w sobie" i nie będzie chciał kontynuować rozmowy. Empatia i partnerskie podejście to klucz. Ważne jest, żeby cały zespół terapeutyczny pracujący z pacjentem potrafił skutecznie komunikować się z nim i ze sobą nawzajem.

W jaki sposób przestrzeganie zaleceń lekarskich wpływa na skuteczność terapii? Jakie wyzwania stoją przed osobami chorymi w tym zakresie?

Przestrzeganie zaleceń to klucz do skutecznej terapii, ale nie jest to łatwe. Pacjentki i pacjenci często nie rozumieją, dlaczego dieta czy aktywność fizyczna są tak ważne. W dodatku zdarza się, że czują się oceniani przez personel medyczny, co ich zniechęca nie tylko do stosowania terapii ale nawet do kolejnych wizyt.

Jakie są pierwsze sygnały ostrzegawcze, które powinny skłonić pacjentów lub ich rodziny do skonsultowania się z lekarzem w kontekście chorób składających się na zespół sercowo-nerkowo-metaboliczny?

Pierwsze sygnały ostrzegawcze często wyglądają niepozornie, co sprawia, że bywają bagatelizowane. Objawy takie jak zmęczenie, senność, trudności z koncentracją, opuchnięte nogi czy problemy z oddawaniem moczu mogą wydawać się jedynie skutkiem stresu, przemęczenia lub „trudnego tygodnia". Tymczasem to właśnie te sygnały mogą świadczyć o rozwijających się problemach, takich jak niewydolność serca, uszkodzenie nerek czy postępujące powikłania cukrzycy.

Zachęcam pacjentki i ppacjentów, by reagowali na te objawy wcześnie, zanim problem stanie się poważniejszy. Zdarzało mi się pracować z pacjentami, którzy przez wiele miesięcy ignorowali takie symptomy, a potem trafiali do szpitala w stanie wymagającym natychmiastowej interwencji. Na przykład obrzęki nóg mogą być oznaką zarówno niewydolności serca, jak i nerek - obie te sytuacje są bardzo poważne i wymagają pilnej diagnostyki.

Ważną rolę odgrywają tutaj rodziny. Często zdarza się, że bliscy, zwłaszcza młodsze pokolenie, zauważają objawy szybciej niż sam pacjent. Seniorzy mają tendencję do usprawiedliwiania swoich dolegliwości wiekiem, podczas gdy tak naprawdę niektóre z tych problemów można złagodzić lub nawet całkowicie im zapobiec dzięki wczesnej interwencji.

Dlatego podkreślam znaczenie odpowiedzialności rodzinnej. Dbając o zdrowie seniorów, rodzina nie tylko wspiera bliską osobę, ale także daje dobry przykład młodszym pokoleniom. Dbanie o zdrowie to wspólna inwestycja, która przynosi korzyści wszystkim. Jeśli więc zauważamy u bliskiej osoby zmiany w samopoczuciu czy funkcjonowaniu, warto delikatnie zachęcić ją do konsultacji z lekarzem. Czasem jedna rozmowa może zapobiec poważnym problemom zdrowotnym w przyszłości.

Które badania diagnostyczne warto wykonywać regularnie, aby wcześnie wykryć zagrożenia? Czy mogłaby Pani podać przykłady sytuacji, w których jedna choroba została wykryta dzięki badaniom prowadzonym pod kątem innej?

Regularne badania krwi, w których uwzględnia się sprawdzenie poziomu glukozy, kreatyniny czy profilu lipidowego, to absolutna podstawa. Do tego dochodzą badania moczu, pomiary ciśnienia tętniczego czy EKG. Ale równie ważne są tak proste pomiary jak BMI (wskaźnik masy ciała) i obwód talii. Często przypominam pacjentkom i ppacjentom, że obwód talii powyżej 80 cm u kobiet i 94 cm u mężczyzn może już wskazywać na zwiększone ryzyko chorób metabolicznych. Takie pomiary można zrobić w domu, a wyniki są istotnym sygnałem dla lekarza.

Zdarza się, że poważne schorzenia wychodzą na jaw przy okazji innych badań. Na przykład, pacjent przychodzi na rutynowe badania przed planowaną operacją, a wychodzi z rozpoznaniem cukrzycy, której wcześniej nie podejrzewał. Albo trafia do lekarza z powodu podwyższonego ciśnienia, a badania wskazują na wczesne uszkodzenie nerek. Czasami obrzęki nóg prowadzą do diagnozy niewydolności serca lub nerek.

Pomiary takie jak BMI i obwód talii mogą się wydawać proste, ale to właśnie one często wskazują na ryzyko cukrzycy, chorób serca czy nadciśnienia tętniczego. Pamiętajmy, że nadmiar tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha jest szczególnie groźny. To właśnie od takich "drobiazgów" warto zaczynać - od rzeczy, które możemy monitorować samodzielnie, i zgłaszać się do lekarza, jeśli zauważymy coś niepokojącego.

Czy aplikacje w urządzeniach mobilnych mogą wspierać pacjentów z niewydolnością serca i ich opiekunów? Czy ma Pani doświadczenia z pacjentami, którzy korzystali z takich aplikacji? Jakie funkcje aplikacji są najbardziej przydatne z Pani perspektywy?

Aplikacje wspierające zdrowie i wzmacniające dobre nawyki to doskonałe narzędzie pomagające zarówno pacjentom z niewydolnością serca, jak i ich opiekunom. Wyjaśnię to na przykładzie znanej mi aplikacji „DlaSerca", stworzonej w celu wsparcia osób chcących zadbać o swój układ krążenia. Jedną z jej największych zalet jest możliwość codziennego monitorowania parametrów zdrowotnych, takich jak ciśnienie tętnicze krwi, puls czy masa ciała. To bardzo ważne, ponieważ regularne śledzenie tych danych pozwala na wczesne zauważenie niepokojących zmian i szybkie podjęcie odpowiednich działań.

Aplikacja ma też funkcję zapisywania objawów i ogólnego samopoczucia, co znacznie ułatwia komunikację między pacjentem a lekarzem. Dzięki temu pacjent nie musi pamiętać (ani zapisywać ręcznie) szczegółów z kilku tygodni - wszystkie dane ma w jednym miejscu. To pomaga lekarzowi lepiej zrozumieć stan chorego i dostosować leczenie.

Dla mnie, jako edukatorki, bardzo ważna jest też część edukacyjna aplikacji. Materiały przygotowane przez ekspertów medycznych są nie tylko merytoryczne, ale też przystępnie napisane. To istotne w czasach, gdy w internecie można znaleźć mnóstwo niezweryfikowanych i nieprawdziwych informacji. Pacjenci, korzystając z tej aplikacji, mają pewność, że czerpią wiedzę z wiarygodnego źródła.

Ciekawą funkcją jest także możliwość wymiany doświadczeń na czacie z innymi użytkownikami aplikacji. Wspieranie się nawzajem i wymiana porad w podobnych sytuacjach życiowych jest niezwykle cenna - pacjenci często podkreślają, że czują się mniej samotni w swojej chorobie.

Co Pani zdaniem jest kluczowe, aby poprawić jakość życia pacjentów z zespołem sercowo-nerkowo-metabolicznym i innymi współwystępującymi schorzeniami?

Jakie proste, codzienne działania mogą pomóc seniorom w dbaniu o zdrowie, szczególnie w kontekście zespołu sercowo-nerkowo-metabolicznego?

Bardzo często zapominamy, jak wielką rolę odgrywają proste nawyki w zachowaniu zdrowia. Seniorzy, na przykład, często nie piją wystarczającej ilości wody, bo ich organizm przestaje wysyłać sygnały pragnienia. Moja mama też miała z tym problem, więc znalazłam sposób, który okazał się skuteczny: na butelce wody napisałam: „Mamo, wypij wodę i zadzwoń do mnie wieczorem, kiedy wypijesz całą butelkę". I okazało się, że to działa! Taki drobny gest, a przypomina o piciu wody i jednocześnie buduje więź emocjonalną.

To przykład, jak ważna jest troska i kreatywność w podejściu do opieki nad bliskimi. Takie działania nie wymagają wiele wysiłku, a mogą przynieść ogromne korzyści. Warto też pomyśleć o praktycznych rozwiązaniach, takich jak ustawienie przypomnienia w telefonie, zainstalowanie aplikacji wspierającej zdrowie - takiej jak np. „DlaSerca" - czy nawet regularne, ale delikatne i nienaruszające przestrzeni osobistej przypominanie podczas rozmów. Kluczowe jest wsparcie, które nie obciąża, lecz wzmacnia relacje i pomaga osobie starszej poczuć się bezpiecznie i pewnie.

Dbanie o proste rzeczy, takie jak nawodnienie, regularne posiłki czy aktywność fizyczna, to fundament zdrowia. Nie tylko poprawiają one samopoczucie, ale też zapobiegają pogłębianiu problemów zdrowotnych. Zachęcam rodziny do szukania takich drobnych rozwiązań, które pokazują, że nam zależy, a jednocześnie realnie wspierają codzienne zdrowie naszych bliskich.

Zobacz wideo o aplikacji DlaSerca