Szczepienia przed podróżą - kto powinien się zaszczepić i kiedy?

Dla ustalenia właściwej profilaktyki przed podróżą ważny jest cel wyjazdu, planowane aktywności, charakter podróży i styl podróżowania. Obok rozsądnego podejścia do tego, co i gdzie jemy, z jakich atrakcji korzystamy oraz jakie miejsca odwiedzamy, ogromne znaczenie mają .

Planując podróż do egzotycznych krajów, nie warto kierować się przekonaniem, że skoro nikt z naszych znajomych podczas takiego wyjazdu nie zachorował, to nas również to nie spotka. Często bagatelizujemy ryzyko chorób i w ten sposób narażamy się na groźne powikłania.

Żółta gorączka – szczepienie obowiązkowe

Przy wjeździe do niektórych krajów Afryki oraz Ameryki Południowej i Środowej wymagane jest szczepienie przeciwko żółtej gorączce. Dotyczy to m.in. Angoli, Demokratycznej Republiki Konga, Ghany, Mali, Nigeru czy Sierra Leone, a także wybranych innych krajów tropikalnych, jeśli przybywa się do nich bezpośrednio z państw zagrożonych tą chorobą. Choć nie każda destynacja wiąże się z obowiązkiem zaszczepienia – w wielu wypadkach jest ono zalecane.

Żółta gorączka to choroba wirusowa przenoszona przez komary. Początkowo przypomina niespecyficzną infekcję dróg oddechowych – pojawia się gorączka, dreszcze, ból głowy, bóle mięśni, nudności i wymioty. Zdarza się jednak, że przebiega ona bezobjawowo.

Od czasu zarażenia do wystąpienia pierwszych objawów upływa od 3 do 6 dni. Zwykle w ciągu kilku dni następuje remisja. Jednak dla niektórych grup pacjentów żółta gorączka może stanowić zagrożenie śmiertelne. U 15 proc. osób rozwija się choroba o ciężkim przebiegu, którą charakteryzuje żółtaczka, objawy krwotoczne, wstrząs i niewydolność wielonarządowa. W połowie tych przypadków kończy się ona zgonem – mówi prof. Bożena Walewska-Zielecka, lekarz medycyny podróży z Medicover Polska. – Do szczepienia przeciwko żółtej gorączce kwalifikuje lekarz, oceniając odporność pacjenta, biorąc pod uwagę choroby współistniejące oraz przyjmowane leki. Od 2016 roku zgodnie z wytycznymi WHO nie ma konieczności odnawiania szczepienia – jest ono ważne przez całe życie. Po podaniu szczepionki lekarz wydaje specjalny certyfikat, który zyskuje ważność po 10 dniach – dodaje ekspert.

Profilaktyka antymalaryczna

Przed podróżą do Afryki kluczowe znaczenie ma również profilaktyka antymalaryczna.

Nie ma obecnie dostępnej wysoce skutecznej szczepionki przeciw , dlatego profilaktyka polega na prewencyjnym przyjęciu leków zapobiegających rozwinięciu się zakażenia. Na rynku dostępne są różne preparaty, które lekarz zaleca w zależności od destynacji wybranej przez pacjenta – mówi prof. Bożena Walewska-Zielecka.

Dur brzuszny – choroba „brudnych rąk”

W Indiach, Pakistanie, Afryce, Dalekowschodniej Azji, na Środkowym Wschodzie oraz w Ameryce Południowej i Środkowej endemicznie występuje . Nazywany jest chorobą brudnych rąk, ponieważ przenosi się drogą pokarmową przez żywność i wodę zanieczyszczone wydalinami chorych lub nosicieli.

Zachorowaniu na dur brzuszny towarzyszy gorączka, osłabienie, bezsenność, ból głowy, a także objawy żołądkowe – zaparcia, wzdęcia, biegunka. Profilaktyka nieswoista podczas podróży polega m.in. na powstrzymaniu się od spożywania posiłków niewiadomego pochodzenia, piciu oryginalnie zapakowanej wody butelkowanej, spożywaniu jedzenia po obróbce termicznej. Jeśli chodzi o szczepienie to powinno być ono przyjęte minimum dwa tygodnie przez planowanym wyjazdem. Nie daje jednak trwałej odporności – konieczne jest jego powtarzanie co 3-5 lat – mówi prof. Bożena Walewska-Zielecka.

Dla kogo szczepienie przeciwko japońskiemu zapalaniu mózgu?

W niektórych krajach Azjatyckich występuje japońskie zapalenie mózgu. Nie jest to choroba bardzo częsta. Szczepienie zalecane jest u osób, które będą podróżowały dłużej niż miesiąc oraz planują wyprawy do miejsc wilgotnych i zalesiony oraz na tereny wiejskie.

Jeśli planujemy krótką podróż, będziemy spędzać czas wyłącznie w hotelach, to ryzyko zachorowania jest mniejsze. Musimy jednak mieć świadomość, że jeśli dojdzie do zakażenia, to w chorobie objawowej nawet w 30-50 proc. przypadków pojawiają się istotne i nieodwracalne powikłania w mózgu – wyjaśnia ekspertka.

City break, czyli krótka wycieczka do dużego miasta

Nawet wybierając weekendową wycieczkę do europejskiej stolicy, należy zadbać m.in. o odporność przeciwko tężcowi oraz WZW typu A, ponieważ zranienie czy żółtaczka pokarmowa może przydarzyć nam się wszędzie.

Jeśli planujemy wyjazd do stolicy lub innego dużego miasta, zawsze wiąże się to z przebywaniem w dużych skupiskach ludzkich i z licznymi kontaktami z innymi osobami. Dlatego przeciwko krztuścowi, który jest ostrą i bardzo zakaźną chorobą. Szacuje się, że w przypadku kontaktu z chorym, zakazi się nawet 80-90 proc. osób. Rekomendowane będzie w tej sytuacji również szczepienie przeciwko meningokokom, czyli przeciwko zakażeniu bakteriami wywołującymi zapalenie mózgu i sepsę – mówi ekspertka.

Profilaktyka zdrowotna przed urlopem last minute

Jeśli zdecydujemy się na ofertę last minute, zwykle czas przygotowania do wyjazdu – również pod kątem profilaktyki zdrowotnej – jest bardzo ograniczony. Warto w takiej sytuacji skonsultować się z lekarzem medycyny podróży, który doradzi, jak zapewnić możliwie największe bezpieczeństwo.

Dla przykładu – w przypadku niektórych szczepień pełną odporność zyskujemy po dwóch tygodniach od podania szczepionki. Jeśli więc zdecydujemy się na szczepienie w poniedziałek, przed dwutygodniowym wyjazdem, który rozpoczyna się w sobotę, to będziemy zabezpieczeni przez połowę urlopu. Ponadto, lekarz może przepisać nam potrzebne leki – np. tabelki antymalaryczne czy środki przeciwbiegunkowe, zaleci intensywne stosowanie repelentów (środków odstraszających komary), a także poradzi, jak zachować się w przypadku wystąpienia niepokojących objawów – podsumowuje prof. Bożena Walewska-Zielecka.