Kawa: pomaga czy szkodzi?

Zdaniem prof. dr hab. Jarosława Kasprzaka i dr Marcina Dominiaka z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, spożycie kawy nie zwiększa ryzyka zachorowania, a w przypadku niektórych chorób może również działać ochronnie. Z dostępnych badań wynika, że picie kawy może nas ochronić przed chorobą Alzheimera, astmą oskrzelową i cukrzycą. Inaczej wygląda kwestia wpływu picia kawy na wystąpienie chorób układu krążenia, takich jak choroba wieńcowa, zawał serca i nadciśnienie tętnicze.

Dane dotyczące związku spożycia kawy z rozwojem chorób układu sercowo - naczyniowego pochodzą z badań epidemiologicznych, w których oceniano wpływ wielu czynników ryzyka związanych ze stylem życia na rozwój chorób serca. Dane dotyczące tego zagadnienia są jednak niejednorodne. W badaniu włoskim wykazano, po uwzględnieniu wpływu innych czynników ryzyka, że spożycie kawy wiąże się ze wzrostem ryzyka zawału serca. W badaniach amerykańskich nie udało się potwierdzić związku spożywania kawy, w tym również bezkofeinowej z ryzykiem wystąpienia zawału serca. Jedno z badań szwedzkich pokazało, że spożycie kawy parzonej (ale nie filtrowanej) związane było ze wzrostem ryzyka pierwszego zawału serca nie zakończonego zgonem.

Ciekawych danych dostarczają wyniki jednego z badań obejmującego ponad 10 tysięcy pacjentów. Wykazano w nim, że osoby nie pijące kawy miały zwiększone ryzyko choroby wieńcowej w porównaniu do osób spożywających różne ilości kawy. W badaniu norweskim obejmującym 38500 osób w 12 letnim okresie obserwacji spożycie kawy związane było z wzrostem ryzyka zgonu z powodu choroby wieńcowej, ale tylko u osób, które wypijały ponad 9 filiżanek mocnej kawy.

Są również prace, w których nie udało się wykazać żadnego związku spożycia kawy z chorobami układu sercowo - naczyniowego. W badaniu Nurses Health Study obejmującym prawie 86 tysięcy kobiet w dziesięcioletnim okresie obserwacji nie znaleziono żadnego związku pomiędzy piciem kawy, przyjmowaniem kofeiny a ryzykiem nowych przypadków choroby wieńcowej. Również w trakcie trwającego 21 lat okresu obserwacji grupy prawie 5800 mężczyzn, nie potwierdzono związku pomiędzy spożyciem kawy a śmiertelnością z powodu choroby wieńcowej.

Badania dotyczące związku spożycia kawy z wzrostem ciśnienia tętniczego dostarczają optymistycznych danych. Wykazano, że suplementy diety zawierające kofeinę powodują tylko mały wzrost ciśnienia tętniczego, które jednak powraca do wartości prawidłowych w ciągu 3 dni. Podobne zależności zaobserwowano również u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Spożycie kofeiny powodowało wzrost ciśnienia tętniczego ale efekt ten nie był obserwowany po 24 godzinach. Nie było również związku pomiędzy spożyciem kofeiny przez pacjentów z nadciśnieniem tętniczym a wartością ciśnienia tętniczego, jak i zwiększoną częstością zgonów z przyczyn sercowo - naczyniowych.

Znane są też badania wskazujące na ujemny wpływ spożywania kawy na wartości ciśnienia tętniczego. U pacjentów z granicznym nadciśnieniem tętniczym spożywanie kofeiny może wiązać się z wzrostem ciśnienia tętniczego. U pacjentów z nadciśnieniem tętniczym wartości rozkurczowego ciśnienia tętniczego po spożyciu kofeiny spadają wolniej w porównaniu do osób zdrowych.