22-07-2016
zmień rozmiar tekstu
A+ A-
Czerniak to najbardziej agresywny i coraz częściej spotykany nowotwór skóry. Rozwija się w melanocytach, komórkach wytwarzających melaninę – barwnik odpowiadający głównie za kolor skóry. Produkcja melaniny, która sprawia, że skóra ciemnieje pod wpływem słońca, to mechanizm obronny przeciw działaniu promieni ultrafioletowych. Melanocyty występują także na błonach śluzowych oraz w gałce ocznej, dlatego nowotwór może pojawić się też np. w przełyku lub uchu wewnętrznym.
to najbardziej agresywny i coraz częściej spotykany nowotwór skóry. Rozwija się w melanocytach, komórkach wytwarzających melaninę - barwnik odpowiadający głównie za kolor skóry. Produkcja melaniny, która sprawia, że skóra ciemnieje pod wpływem słońca, to mechanizm obronny przeciw działaniu promieni ultrafioletowych. Melanocyty występują także na błonach śluzowych oraz w gałce ocznej, dlatego nowotwór może pojawić się też np. w przełyku lub uchu wewnętrznym.
Typowy czerniak to zmiana, która rozwinęła się na skórze, na której nie znajdowały się wcześniej lub jest zmianą istniejącego już znamienia. Charakteryzuje się asymetrycznym kształtem, nierównym brzegiem, niejednorodnym zabarwieniem oraz średnicą przekraczającą 5 mm.
Jeśli czerniaka wykrywa się wcześnie - zanim wrośnie w skórę głębiej niż na 1 mm - to najczęściej można go wyleczyć prostym zabiegiem chirurgicznym.
Późniejsze rozpoznanie to ryzyko, że guz wrósł w skórę głęboko, aż do naczyń krwionośnych, którymi w ciągu kilku miesięcy rozprzestrzeni się po całym organizmie i utworzy guzy w różnych częściach ciała, np. w płucach lub ośrodkowym układzie nerwowym. Każdy kolejny milimetr w głąb skóry to mniejsza szansa na wyleczenie. 1 osoba na 3 chorujące na czerniaka w Polsce umiera. Gdybyśmy uważniej obserwowali powierzchnię skóry i wcześniej zgłaszali się do dermatologów, 9 na 10 osób można by uratować.
Szkodliwe skutki kontaktu ze słońcem, które zwiększają ryzyko rozwoju , kumulują się w skórze latami, dlatego profilaktyki nie można odkładać na potem. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca:
- Ograniczenie przebywania na słońcu w godzinach 11-16,
- Noszenie odzieży, nakryć głowy i okularów z filtrami, które chronią przed słońcem,
- Używanie kremów z wysokimi filtrami na całe ciało,
- Rezygnację z opalania się w solarium.
Żeby odpowiednio wcześnie wykryć zmianę trzeba:
- regularnie oglądać swoją skórę, a nawet dokumentować zmiany aparatem fotograficznym,
- wszystkie niepokojące zmiany natychmiast konsultować z dermatologiem,
- raz w roku odbywać wizytę kontrolną u dermatologa lub chirurga onkologa.
Kogo dotyczy choroba?
Każdy może zachorować na czerniaka, a poziom ryzyka zależy od typu urody, historii oparzeń słonecznych i przyzwyczajeń dotyczących korzystania ze słońca. Najbardziej narażone na zachorowanie są osoby, które:
- doznały oparzeń słonecznych, szczególnie w dzieciństwie i we wczesnej młodości.
- mają wiele znamion barwnikowych, w tym w miejscach drażnienia,
- opalają się z dużym trudem lub wcale,
- mają jasną karnację, liczne piegi, rude lub blond włosy, niebieskie, zielone lub piwne oczy,
- miały w rodzinie przypadki czerniaka lub innych nowotworów skóry,
- korzystają z solarium.
Skutki opalania kumulują się w skórze, dlatego każda kąpiel słoneczna zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka
. Nie ma bezpiecznej dawki solarium. Korzystanie z nich jest bardzo groźne - zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka dwa razy. Promieniowanie UV w solarium jest nawet 15 razy silniejsze niż promieniowanie słońca w południe w słoneczny dzień. Krótki i intensywny kontakt z promieniami ultrafioletowymi jest bardziej szkodliwy niż częstsze, ale umiarkowane korzystanie ze słońca.
Jesienią i zimą takie opalanie się jest wyjątkowo szkodliwe. W tych tradycyjnie bladych okresach niezwykle silna dawka promieniowania ultrafioletowego to szok dla nieprzygotowanej i osłabionej skóry. Kilka minut na łóżku opalającym może skutkować nagłymi i niekontrolowanymi zmianami w komórkach, a w rezultacie powstaniem czerniaka. „Sztuczne słońce" ma wyjątkowo zły wpływ na osoby młodsze niż 35 lat, dlatego coraz więcej krajów zakazuje niepełnoletnim korzystania z solariów.
Czerniak to złośliwy nowotwór skóry. Choroba rozwija się zwykle w obszarze znamion barwnikowych nazywanych potocznie pieprzykami. Jeśli zostanie wykryty w bardzo wczesnym okresie, może być w pełni wyleczalny. czytaj dalej »