10 marca 2016 Światowy Dzień Nerek

4, 5 miliona Polaków choruje na nerki – większość o tym nie wie

W Polsce nie prowadzi się systemowych badań dotyczących chorób nerek i brakuje wielu statystyk, choć dane na ten temat są sprawozdawane do NFZ. Największe w kraju badania przesiewowe – , organizowane przez NEFRON, Sekcję Nefrologiczną Izby Gospodarczej Medycyna Polska potwierdziły alarmujące szacunki nefrologów. – Ponad 10% z blisko 44 tysięcy przebadanych z ponad 50 powiatów we wszystkich województwach ma wyniki wskazujące na przewlekłą chorobę nerek. Dziś są oni pod opieką poradni nefrologicznych w swoich miastach i mają szansę uniknąć dializ czy przeszczepu nerki – mówi dr Dariusz Aksamit, nefrolog i prezes NEFRON.

Proste i tanie badania ratują życie

– Polacy za rzadko lub też wcale nie badają , choć takie badania są tanie, proste i dostępne w każdym laboratorium. Wystarczy poprosić o skierowanie lekarza rodzinnego – mówi prof. Ryszard Gellert, Kierownik Kliniki Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. – Na początek, zarówno u dorosłych jak i u dzieci, wystarczą: ogólne badanie moczu oraz badanie stężenia kreatyniny we krwi (dzięki ich oznaczeniu już można podejrzewać rozwój choroby) – dodaje prof. Gellert.

Co najmniej raz w życiu warto wykonać USG. Nefrolodzy alarmują – mogą rozwijać się nawet 20-30 lat, od dzieciństwa do wieku dojrzałego, nie dając żadnych objawów. Zgodnie z ludowym powiedzeniem – nerki nie bolą. Gdy zaczynają dokuczać, często są już całkowicie niesprawne i nieodwracalnie uszkodzone, a wtedy życie pacjenta mogą uratować tylko przeszczep lub dializa. Choroby nerek zagrażają dzieciom już w życiu płodowym. Często prowadzą wprost do niewydolności nerek w wieku dorosłym.

Blisko 20 tysięcy osób w Polsce żyje dzięki dializom

– Ogromnym sukcesem polskiej nefrologii jest, że pacjenci nie umierają z powodu przewlekłej niewydolności nerek. Wszyscy wymagający leczenia nerkozastępczego, otrzymują je – mówi dr Dariusz Aksamit, prezes NEFRON, która skupia ponad 200 publicznych i niepublicznych oddziałów nefrologicznych, poradni i stacji dializ. Jeszcze w latach 90-tych XX wieku, skąpa sieć stacji dializ nie pozwalała na pełną dostępność leczenia dializami. Od 1999 roku ośrodki niepubliczne wspomagają stacje publiczne i dziś obejmują opieką ponad 50% chorych. Na stałe dializowanych jest ok. 20 tysięcy dorosłych i 100 dzieci.

– Dializa ratuje życie, ale jest też szalenie obciążająca dla pacjentów i ich rodzin - fizycznie i psychicznie. Trzy razy w tygodniu na ok. 4-5 godzin chory jest podłączany do sztucznej nerki, która oczyszcza jego krew z toksyn. Chorzy wiedzą, że żyją tylko dzięki dializie – dlatego często nawet prasowe informacje dotyczące ograniczania dostępu do terapii, wzbudzają w nich ogromny niepokój o możliwość dalszego leczenia. W stacjach wciąż żywe są opowieści
o limitowaniu w przeszłości dostępności do terapii – zwraca uwagę dr Iwona Mazur, prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Osób Dializowanych.

Jak się chronić? Przedstawiamy złotą ósemkę zasad dla zdrowia nerek.

1. Bądź osobą aktywną. Wybierz spacery, jogging lub jazdę na rowerze lub jeszcze inny rodzaj aktywności i ćwicz! Aktywność fizyczna uchroni cię przed nadciśnieniem, które niszczy nerki.
2. Mierz ciśnienie. Jeśli jest za wysokie, musi być skutecznie leczone.
3. Kontroluj poziom cukru we krwi. Połowa chorych na cukrzyce na świecie zachoruje też na nerki.
4. Jedz zdrowo i utrzymuj prawidłową wagę.
5. Ogranicz spożycie soli. Nigdy nie jedz jej więcej, niż małą łyżeczkę dziennie. Ogranicz przetworzone produkty w swojej diecie. Nigdy nie wiesz ile soli zawierają.
6. Dbaj o nawodnienie organizmu. Pij co najmniej 1,5 do 2 litrów wody każdego dnia, najlepiej 3 litry, jeśli lekarz pozwoli.
7. Nie pal!
8. Nie nadużywaj leków, nawet tych bez recepty.

Popularne środki przeciwbólowe, zażywane kilka razy w tygodniu, mogą niszczyć nerki.

Jak się badać? Czy badania nerek są drogie?

Warto zgłosić się do pediatry lub lekarza rodzinnego, który zleci proste badania pozwalające na ocenę funkcji nerek. Badania te są dostępne w każdym laboratorium i tanie (ok. 10-12 zł). Dlatego nawet bez skierowania warto je wykonać co roku, lub raz na pół roku jeśli znajdujemy się w grupie ryzyka.

• Badanie stężenia kreatyniny we krwi (na tej podstawie wylicza się wielkość filtracji kłębuszkowej - eGFR) wartość oczekiwana to>60 ml/min/1,73 m2).
• Badanie ogólne moczu – niepokoić powinny obecność białka, nadmiaru krwinek czerwonych, białych lub obecność wałeczków ziarnistych.
• Pomiar ciśnienia krwi – powinno być <140/90 mmHg.

Kto choruje na nerki? Grupy ryzyka

Na choroby nerek może zachorować każdy, w każdym wieku (również dzieci). Jednak szczególnie często dotykają one osób:

• chorych na cukrzycę,
• chorych na nadciśnienie,
• z chorobami serca, po zawałach, udarach,
• nadużywających środków przeciwbólowych,
• otyłych i palących papierosy,
• mających chorych na nerki braci, siostry, dzieci bądź rodziców,
• z niską waga urodzeniową, również dzieci matek z niską wagą urodzeniową,
• po 60. roku życia.

Jakie są charakterystyczne objawy chorób nerek?

Niewydolność nerek najczęściej rozwija się skrycie, co oznacza, że większość chorych nie odczuwa żadnych objawów aż do chwili, gdy ich nerki są bardzo zniszczone. Niestety, dopiero wtedy, mogą się pojawić bardzo niespecyficzne objawy:

• uczucie ciągłego zmęczenia,
• trudności z koncentracją,
• słabszy apetyt,
• bezsenność,
• skurcze mięśni, szczególnie występujące w nocy,
• obrzęki nóg, twarzy, rąk,
• suchość i swędzenie skóry,
• wymioty,
• częste oddawanie moczu, szczególnie w nocy.

Jak działają zdrowe nerki?

• oczyszczają krew z toksyn, produktów trawienia i spalania białek oraz wydalają nadmiar wody, sodu i innych elektrolitów
• filtrują ponad 1500 litrów krwi na dobę,
• usuwają z moczem szkodliwe produkty przemiany materii,
• kontrolują poziom substancji mineralnych w organizmie oraz zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej (pH krwi),
• pomagają w tworzeniu czerwonych ciałek krwi (wytwarzając hormon o nazwie erytropoetyna),
• biorą udział w utrzymywaniu właściwego ciśnienia tętniczego krwi,
• dbają o kości wytwarzając witaminę D, zapobiegają osteoporozie i krzywic, pozwalają dzieciom harmonijnie rosnąć.

Dializoterapia

Dializa powoduje wydalenie z organizmu produktów przemiany materii i wody, których nie mogą usunąć, z powodu niewydolności, nerki. Dializa pomaga także w uzyskaniu równowagi metabolicznej, eliminuje z krwi szereg toksycznych związków. Pacjenci ze schyłkową niewydolnością nerek nie mogliby żyć bez dializy z powodu nagromadzenia toksyn we krwi. Zabieg hemodializy trwa 4-5 godzin i musi być przeprowadzany trzy razy w tygodniu. Zabiegi dializ otrzewnowych wykonywane są kilka razy dziennie przez samego pacjenta.